Lipiec 2016

Toruń - spacer uliczkami / Bazylika Katedralna (video) / ruiny zamku krzyżackiego / ruiny zamku Dybów

Spacer uliczkami.

Drugie co do wielkości miasto w województwie kujawsko-pomorskim. Położone jest nad Wisłą i Drwęcą. Jego prawobrzeżna część leży na Pomorzu, zaś lewobrzeżna znajduje się na Kujawach. Początek współczesnemu miastu dali Krzyżacy w 1230 roku. Znajduje się tu słynny  pomnik Mikołaja Kopernika autorstwa Christiana Friedricha Tiecka odsłonięty w 1853 roku.

Bazylika Katedralna z XIII w. z dzwonem Tuba Dei z XVI w.

Kościół Świętojański (św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty) to najstarsza i najważniejsza świątynia Torunia i diecezji toruńskiej. Jest jednym z największych gotyckich kościołów w Polsce. Należy do największych i najcenniejszych zabytków klasy światowej. Jest najstarszą budowlą ceglaną dawnego państwa krzyżackiego. Toruńska katedra Świętych Janów to skarbnica wielu znakomitych, często bezcennych dzieł sztuki, zwłaszcza gotyckich i barokowych. Katedra ta to też miejsce chrztu  Mikołaja Kopernika. Budowla gościła w swoich murach niemal wszystkich królów Polski oraz jest miejscem pochówku serca jednego z nich - Jana Olbrachta.

Budowa kościoła trwała ponad 200 lat, bo ambitny i nadzwyczaj szybko rozwijający się Toruń rozbudowywał go czterokrotnie. Rozpoczęto ją po 1236 roku, ale do obecnej formy trójnawowej wysokiej hali z bocznymi kaplicami i kruchtami doprowadzono w drugiej połowie XV wieku. Wewnątrz na wysokości ponad 27 m są sklepienia krzyżowe i gwiaździste.

Od XVI w., kiedy Toruń stał się miastem protestanckim, a  kościół od 1530 r. służył wyznawcom luteranizmu, z kolei w latach 1583-1596 był wspólnie i naprzemiennie użytkowany przez protestantów (luteran) i katolików, od 1596 r. ponownie wyłącznie przez katolików (odtąd kościół prowadzili sprowadzeni do Torunia jezuici, których działalność tutaj miała na celu prowadzenie kontrreformacji w protestanckim Toruniu). Wyjątkowa ranga artystyczna katedry toruńskiej przejawia się także w jej ocalałym wyposażeniu, z którego na największą uwagę zasługują wyjątkowe i cenne dzieła malarskiej i rzeźbiarskiej sztuki gotyckiej.

Budowla szczęśliwie nie uległa zniszczeniom w czasie II wojny światowej, a jedyne poważniejsze zniszczenia miały miejsce na pocz. XIX w. w czasie wojen napoleońskich.

Tuba Dei

Największy średniowieczny dzwon w środkowej Europie - słynny Tuba Dei wisi w wieży Katedry Świętojańskiej w Toruniu. Z wieży katedralnej (52 m wysokości) rozciąga się panorama Średniowiecznego Zespołu Miejskiego Torunia. Wejście na wieżę prowadzi wąskimi drzwiami i krętymi schodami (ponad 200 stopni) od strony północnej kruchty kościoła. Na pierwszej kondygnacji znajduje się obszerna sala - oryginalnie empora dla chóru. Sklepienie pomieszczenia jest polichromowane a jego zachodnia część została przebita w czasie II wojny światowej przez Niemców, którzy podjęli nieudaną próbę rabunku dzwonu Tuba Dei; sklepienie wraz z wieżą odrestaurowano i udostępniono dla turystów w 2002 roku.

Jest to największy w Toruniu, przez stulecia drugi co do wielkości po krakowskim Zygmuncie, dziś największy średniowieczny dzwon w Europie środkowej. Znajduje się na wieży Katedry św.św. Janów od 22. września 1500 roku (wtedy był to największy dzwon w Polsce). Waży 7,5 tony, mierzy 2 m wysokości, 2,27 m średnicy i dzwoni tylko na wyjątkowe okoliczności . Tuba Dei wykonano w Toruniu ze stopu miedzi ze specjalną domieszką srebra i złota. Nie jest znany ludwisarz, który wykonał ten dzwon. Wisi na oryginalnym, nie zmienionym od 600 lat belkowaniu - specjalnym systemie drewnianej konstrukcji, która poruszana przez kilku silnych mężczyzn, pozwala na rozkołysanie dzwonu. Jednocześnie jest jednym z trzech dzwonów w Europie poruszanych siłą nóg, a nie rąk. Pozostałe kołysane dzwony znajdują się w Pradze i Paryżu. Jednak nie tylko te rozmiary decydują o jego unikatowości. Do dziś dzwon budzi podziw pięknym brzmieniem i wiekiem.

Kielich dzwonu zdobią płaskorzeźby św.św. Janów, Katarzyny i Barbary oraz łaciński napis w tłumaczeniu: "Roku Pańskiego 1500, 22 dnia września, ja, Trąba Boża, ku chwale Boga i świętych Janów Chrzciciela i Ewangelisty, patronów tej świątyni, odlana zostałam".

Tuba Dei miał stanowić cenny łup wojenny w czasie wojny północnej w 1703 roku, kiedy to Szwedzi zamierzali go wywieźć (jak to uczynili z innymi dzwonami toruńskimi, np. dzwon Thornan (Toruń) z kościoła św. Jakuba, dziś będący największym średniowiecznym dzwonem w Szwecji). Tuba Dei został jednak uratowany, gdy Rada Torunia złożyła okup w wysokości 12 tysięcy talarów. Raz jeszcze dzwon był poważnie zagrożony podczas II wojny światowej, gdy wykuto już otwór w sklepieniu i zamierzano dzwon pociąć. Do 1942 (lub 1943 r.) na wieży Świętojańskiej obok Tuba Dei wisiał dzwon Wielki Jan z 1437 r. Średnica jego wynosiła 1,70 m, masa około 4 ton. Został jednak niestety pocięty przez Niemców. W kawałkach zdjęto go z wieży, a następnie przetopiono, wykorzystując jego cenny spiżowy kruszec na potrzeby wojska.

Ruiny zamku krzyżackiego z XIII w.

Zamek krzyżacki w Toruniu to najwcześniejszy zamek krzyżacki na ziemi chełmińskiej. Budowę zaczęto w XIII wieku, ukończono w XIV wieku. Prawdopodobnie od początku była to siedziba komtura. Dzisiaj zamek, zakonserwowany jako trwała ruina, służy celom turystycznym i dydaktycznym.

Ruiny zamku Dybów z XV w.

Zamek Dybowski – zamek na terenie Torunia, w średniowieczu na terytorium Królestwa Polskiego. Zbudowany przez Władysława Jagiełłę w latach 1424–1428. Zamek przetrwał do dzisiaj w postaci ruiny.