Marzec 2019

Wikrowo - cmentarz mennonicki, Jasionno, Jezioro - most zwodzony / kościół, Różany, Oleśno, Fiszewo - ruiny kościoła (video) / cmentarz, Szaleniec - cmentarz mennonicki, Rozgart - domy podcieniowe / cmentarz, kościół z dzwonnicą

Wikrowo - pozostałości cmentarza mennonickiego z XVIII/XIX w.

Z Żuławami wiąże się silnie osadnictwo mennonickie. Pierwsi mennonici pojawili się w Elblągu około 1550 r. Był to ruch obejmujący głównie masy ludowo-plebejskie. Kres osadnictwu mennonickiemu na terenie całych Żuław przyniósł koniec II wojny światowej.W 1590 roku w wyniku podziału gruntów folwarku powstała wieś Wikrowo Małe, gdzie osiedlili się koloniści holenderscy. W 1715 roku Wikrowo Małe i Wikrowo Duże zostały połączone. Pod koniec XVIII wieku we wsi znajdowało się 28 zagród i mieszkało 36 mennonitów.Z tego typu osadnictwem związane są w naturalny sposób cmentarze.Cmentarz w Wikrowie usytuowany jest pośród starodrzewia lip i grabów. Zachował się zespół kilkudziesięciu nagrobków, w tym kilkunastu w formie stel z 2. połowy XIX i 1. połowy XX wieku. Na nagrobkach widnieją nazwiska m.in. Harms, Dück, Ens, Neufeld.

Jasionno - krzyż przydrożny

Jezioro - most zwodzony / kościół

Most zwodzony na rzece Tynie z XIX w.

Stalowy most drogowy zwodzony dwuskrzydłowy nad rzeką Tyną powstał w 1895 roku. Konstrukcja o długości 39 m złożona jest z  trzech przęseł, w tym ruchomego, dwuskrzydłowego środkowego przęsła. Jest to jeden z najstarszych mostów zwodzonych w Polsce.

Neogotycki kościół p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny z 1899 r. z pomnikiem poległych w I wojnie światowej

Kościół ewangelicki został zbudowany w latach 1898-1899. Po II wojnie światowej kościół został przejęty przez katolików.Kościół pw. Wniebowzięcia NMP w Jeziorze jest konstrukcją zbudowaną na planie prostokąta, orientowaną, z wydzielonym prezbiterium i wieżą od zachodu. Wysoką, czworoboczną wieżę przykrywa smukły hełm zwieńczony kulą i krzyżem. Budowla dookoła wzmocniona jest przyporami.Przed kościołem stoi pomnik z ok. 1920 roku, z granitowymi tablicami, zwieńczony krzyżem, upamiętniający poległych mieszkańców podczas I wojny światowej.

Różany - garbaty mostek / Oleśno - przydrożna kapliczka

Fiszewo - ruiny kościoła gotyckiego z XIV w. z pozostałościami cmentarza

Kościół katolicki w Fiszewie został zbudowany w latach 1380-1400. W 1754 roku zniszczeniu uległo prezbiterium, które odbudowano w latach 1897-1898. Dach oraz wieżę odnowiono w latach 1913-1915. Niestety, w roku 1948 kościół spłonął. Zachowane w pełnej wysokości mury obwodowe wzmocnione są przyporami.Przy ruinach kościoła znajdują się: dawna plebania (obecnie kaplica) oraz stary cmentarz, na którym stoi rokokowa, XVIII-wieczna stela, cippus, tumby i żeliwne krzyże.

Szaleniec - cmentarz mennonicki z XVIII w.

Zabytkowa nekropolia mennonicka powstała prawdopodobnie w XVIII w. lub na przełomie XVIII i XIX wieku. Pochówki odbywały się tutaj jeszcze w okresie międzywojennym. Najstarszy nagrobek pochodzi z 1806, a najpóźniejszy z 1914. Zachowało się kilkanaście okazałych, pionowych stel z dobrze widocznymi napisami i ocalałymi elementami dekoracyjnymi o bogatej symbolice. 

Rozgart - domy podcieniowe / cmentarz / kościół

Domy podcieniowe typu holenderskiego: 1/ z końca XVIII w. 2/ z 1749 r. 

Jeden z budynków pochodzi z 1749 r. i został częściowo przebudowany w XIX w. Powierzchnia użytkowa: 220 m kw. powierzchnia wystawki: 58 m kw. Drugi powstał pod koniec XVIII w., ma podcień w szczycie, co nie jest powszechne w budownictwie żuławskim. Był wielokrotnie przebudowywany, w XX w. zamurowano podcień. Powierzchnia użytkowa: 330 m kw. powierzchnia wystawki: 28 m kw. Oba budynki są prywatnymi domami mieszkalnymi.

Pozostałości cmentarza ewangelicko - mennonickiego z XIX/XX w. 

Przy kościele pw. śś. Apostołów Piotra i Pawła zlokalizowany jest cmentarz mennonicki, na którym znajduje się jedna stela oraz tumby. Do cmentarza prowadzi zrekonstruowana w 2008 roku brama cmentarna.

Neogotycki kościół mennonicki z 1890 r. z ceglaną dzwonnicą, obecnie rzymskokatolicki p.w. św. Apostołów Piotra i Pawła

Świątynię pw. śś. Apostołów Piotra i Pawła w Rozgarcie Mennonici wybudowali w 1890 roku. Jest on konstrukcją murowaną, zbudowaną na planie prostokąta, orientowaną, jednonawową, z wydzielonym, niewielkim prezbiterium i wieżą-sygnaturką od strony północno-zachodniej. Budowla posiada ostrołukowe okna i umieszczony w ryzalicie portal wejściowy od strony północno-zachodniej. Na narożach ścian wznoszą się niewielkie sterczyny. Obok kościoła stoi murowana, wzmocniona przyporami dzwonnica zbudowana w tym samym okresie co kościół.