Sierpień 2019

Zaścianki - "Wembley", Młynarska Wola - ruiny kościoła (video), Słobity - ruiny pałacu (video), Karwiny - ruiny kaplicy, Gładysze - pałac, Osetnik - ruiny kościoła (video), Ławki - "wkopany" domek / ruiny stodoły / ruiny kościoła

Zaścianki - stadion "Wembley"

Boisko na Wysoczyźnie Elbląskiej we wsi położonej w województwie warmińsko-mazurskim.

Młynarska Wola - ruiny kościoła św. Tomasza z początku XIV w./ pozostałości cmentarza

Prawdopodobnie pierwszy kościół wzniesiono ok. 1330 r., poświęcono go świętemu Tomaszowi. Niestety budowla ta w XV i XVI w. została zniszczona. Wybudowano ją od nowa z wykorzystaniem starych kamieni i cegieł w roku 1593. W roku 1705 postawiono drewnianą wieżę z zegarem, na chorągiewce wiatrowej oprócz daty 1823 odnoszącej się do remontu wieży znajdował się także herb Dohnów ze Słobit, którzy sprawowali prywatny patronat na kościołem. W wieży znajdowały się dwa dzwony, które po roku 1945 przeniesiono do Młynar. Z opisów wiadomo iż świątynia posiadała dość bogate wyposażenie wnętrza, wykonane w stylu barokowym i pochodzące z XVIII wieku. Kościół pełnił swoją funkcję do 1945 r., zawieruchę wojenną przeszedł nie tknięty i jakiś czas pełnił funkcję spichlerza dla żołnierzy sowieckich. W latach 60 i 70 w kościele mieścił się magazyn nawozów sztucznych, niestety jego stan w tym czasie był już katastrofalny. Około roku 1990 istniał jeszcze dach, później cała opuszczona już konstrukcja zawaliła się. Obecnie dawny kościół świętego Tomasza to zarośnięte i zaniedbane ruiny. Zachowała się też część przykościelnego cmentarza z bramą wejściową. W 1968 r. ruiny i przykościelny cmentarz wpisano do rejestru zabytków.

Słobity - ruiny pałacu Dohnów z XVII w.

Nocował w nim Napoleon i cesarz Wilhelm II. Przetrwał ponad 200 lat. Aż przyszli Sowieci. Pałac okradli, a potem spalili. Założenie pałacowo-parkowe (główna siedziba pruskiego rodu Dohnów) powstało w latach 1696–1732. Pałac w Słobitach stał się reprezentacyjną barokową rezydencją otoczoną ogrodem. Projekt całości wykonał na zamówienie właściciela francuski architekt Jean-Baptiste Broebes. Na osi fasady pałacu wzniósł kamienny mostek nad stawem. Od strony południowej, za pałacem, urządzono ogród w stylu francuskim, zaś równolegle do obiektu wzniesiono dwie oficyny.Pałac był trójkondygnacyjny i kryty dachem mansardowym. Na piętrze znajdowała się obejmująca dwie kondygnacje sala balowa, dekorowana polichromiami i sztukateriami. W obiekcie urządzono także apartament królewski, gdyż pałac w Słobitach posiadał status pałacu królewskiego, w którym monarchowie mogli zatrzymywać się w czasie podróży. W XIX w. ogród przypałacowy został przekształcono w park krajobrazowy. Ostatni niemiecki właściciel rezydencji, Alexander zuDohna, do roku 1944 wyremontował obiekt i planował przywrócić ogrodom pierwotny kształt.Pałac w Słobitach był perełką architektury barokowej. Kolejni Dohnowie zgromadzili w nim wspaniałą kolekcję dzieł sztuki, między innymi 450 obrazów oraz zbiory porcelany, mebli i monet. Pałacowa biblioteka liczyła 55 tysięcy książek! Do 1945 roku była to największa prywatna biblioteka w Europie.Ostatni właściciel Słobit Aleksander Dohna - Schlobitten w styczniu 1945 roku wywiózł co mógł do Niemiec. Resztę rozgrabili w lutym 1945 roku Sowieci. A potem pałac spalili. Dla Polski udało się uratować tylko kilka obrazów, które znajdują się w Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. Od tego czasu pozostaje w stanie ruiny. Z parku pozostały fragmenty starego drzewostanu, w tym pomnikowe lipy posadzone w 1625.

Karwiny - ruiny kaplicy dworskiej Dohnów z lat 1623 - 1626

Niecałe 40 km od Elbląga w miejscowości Karwiny był kiedyś piękny pałac. Należał on do rodziny Dohnów, która w tych okolicach miała wiele innych posiadłości. Niestety pałac został zniszczony w 1945 roku. Dziś możemy podziwiać jedynie ruiny kaplicy dworskiej z lat 1623-1626.Po wojnie pozostałości niestety nie zostały odpowiednio zabezpieczone, dlatego kaplica była w coraz gorszym stanie.

Do dnia dzisiejszego zachowała się część ścian zewnętrznych oraz mocno już zniszczona wieża. Na wieże prowadziły drewniane schody, które zostały rozebrane, w związku z tym wejście na wieżę nie jest możliwe. Budynek posiada dwie piwnice, które najprawdopodobniej służyły kiedyś jako grobowce. Dziś teren wokół ruin jest zabezpieczony ogrodzeniem. Postawiono również tabliczki „Uwaga! Strefa niebezpieczna!” oraz „Uwaga! Budynek grozi zawaleniem!”. Ruiny są w bardzo złym stanie. Zachowały się jednak na tyle, że można zobaczyć ogólny zarys kaplicy.

Gładysze - odrestaurowywany pałac rodu Dohnów z XVIII w.

Pałac w Gładyszach należał do najcenniejszych posiadłości rodu Dohnów (niemzuDohna),  jednego z najważniejszych arystokratycznych rodów niemieckich w Prusach. Budowla powstała w latach 1701-1704 w stylu baroku holenderskiego. W kompleksie pałacowym znalazły się budynki wozowni i stajni oraz dwukondygnacyjna kuchnia. Po śmierci ostatnich właścicieli Gładysz – braci Dohnów, którzy zginęli w czasie II wojny światowej, ich matka i siostry w 1945 r. opuściły pałac i wyjechały do Niemiec. W ten oto sposób ród Dohnów pożegnał się majątkiem, którym władał od 1643 roku. Po II wojnie światowej zaadaptowany na magazyn PGR, a następnie całkowicie porzucony, po czym wydzierżawiony prywatnemu właścicielowi. W 1986 uległ zniszczeniu wskutek pożaru i od tego momentu pozostawał w ruinie. Ruiny zostały przejęte przez Polsko-Niemiecką Fundację Ochrony Dziedzictwa Kulturowego Warmii, której zamiarem jest odbudowa pałacu i odtworzenia założenia parkowego. Prace już rozpoczęto.

Osetnik - ruiny kościoła p.w. św. Jakuba Starszego z XIV w. / pozostałości cmentarza.

Ruiny kościoła parafialnego (pw. sw. Jakuba Starszego) z XV w. Kościół wzniesiony w wieku  XV lub wcześniej. Kościół był kilkakrotnie niszczony i poddawany różnym rekonstrukcjom. W roku 1688 został spalony. Odbudowano go w latach 1698 - 1700. Świątynia została potwornie zniszczona w 1945 roku i pozostawiona bez starannej opieki popadła w ruinę (po wojnie jeszcze krótko był dach nad nawą). Dzisiaj zachowane są jedynie fragmenty trzech ścian obwodowych, z resztkami tynku oraz dość dużymi ostrołukowymi oknami z XIX wieku i wiszącym na jednej ze ścian,  mocno nadszarpniętym czasem, krucyfiksem.Przed kościołem można natknąć się na stare nagrobki i krzyże. Mimo, że świątynia w Osetniku jest w dużym stopniu zrujnowana, ciekawostką jest fakt, że nadal odprawiane są w niej nabożeństwa, a ołtarzem jest zachowany krucyfiks

Ławki - "Wkopany" domek / ruiny stodoły i kościoła z XIV-XV w.

- "Wkopany" domek

Wieś była w posiadaniu rodziny Dohna-Lauck od XVI w. Pałac Dohnów w Ławkach został rozebrany ok. 1930 r. Zachowała się jedynie oficyna, która była dostawiona do skrzydła pałacu (także obecnie służąca jako budynek mieszkalny). Oprócz oficyny zachowała się stodoła, która jest w stanie kompletnej ruiny.

- Ruiny stodoły i kościoła z XIV - XV w. z pomnikiem poległych w czasie I wojny światowej

Kościół zbudowano w połowie XIV wieku. Został zbudowany w stylu gotyckim. Źródła podają, że fundamentem były kamienie polne i cegły o wiązaniu gotyckim. Wejście i zakrystia znajdowały się w części południowej nawy. Natomiast w północnej części nawy znajdowała się krypta, gdzie chowano zmarłych członków rodu Dohnów. Wieża do wysokości dachu kościoła była z cegły, a następnie drewniana. Na wieży znajdowała się tzw. wiatrówka dachowa z blachy, z herbem Dohnów i datą: 1775. W 1945 roku, w wyniku ostrzału sowietów kościół uległ zniszczeniu. Zostały tylko zewnętrzne mury, które stoją do dziś. Uległo zniszczeniu również całe wyposażenie kościoła. Przed kościołem pomnik poległych w czasie I wojny światowej. Do 1945 roku pomniki poległych w czasie I wojny światowej były stałym elementem warmińskiego i mazurskiego krajobrazu. Stawiano je z reguły przed kościołami. Do dzisiaj przetrwało ich niewiele. Na świetnie zachowanej tablicy w Ławkach widnieje napis: "Naszym poległym bohaterom ku pamięci. Parafianie Ławek”.